Flora bakteryjna jelit

Czym jest mikroflora i jaką rolę spełnia w organizmie?

W odpowiedzi na rosnącą świadomość znaczenia mikrobioty jelitowej dla zdrowia człowieka oraz związane z tym pytania zadawane nam przez konsumentów przedstawiamy cykl artykułów napisanych przez dr n. biol. med. Patrycję Szachtę - Dyrektor ds. naukowych Centrum Medycznego Vitaimmun w Poznaniu. Artykuły przedstawiają aktualny stan wiedzy dotyczący fizjologicznej roli mikrobioty przewodu pokarmowego, jak również czynników, które mogą wpływać korzystnie lub nie - na jej skład i funkcję.
Treść artykułów ma charakter popularnonaukowy i nie odnosi się do działania leczniczego produktu Lakcid Forte opisanego w jego Charakterystyce.

Myśląc o roli przewodu pokarmowego pierwszą myślą jest trawienie i wchłanianie spożywanego pokarmu, celem odżywienia każdej komórki naszego organizmu. Tymczasem w naszych jelitach – a konkretnie w końcowym odcinku przewodu pokarmowego, czyli jelicie grubym - toczy się bogate "życie wewnętrzne". Mowa o zamieszkujących tam mikrobach, tworzących mikrobiom jelitowy, zwany także mikroflorą jelitową lub florą bakteryjną jelit.

 

Funkcje mikroflory jelitowej

Rola mikrobiomu jelitowego człowieka jest coraz powszechniej doceniana. Z tego względu jelitowa flora bakteryjna coraz częściej porównywana jest do niezależnego organu. Przydomek "superorgan bakteryjny" odzwierciedla fakt, iż nasz mikrobiom wpływa na niemal każdą komórkę organizmu. W zależności od układu mikrobiomu wpływ ten jest pozytywny (gdy dominują mikroby korzystne dla zdrowia) bądź negatywny (gdy w jelicie występuje dysbioza czyli nadmiar drobnoustrojów chorobotwórczych).

Wspomniane bakterie jelitowe odgrywają bowiem niesamowicie istotne funkcje w organizmie człowieka, począwszy od wspomagania procesów trawienia oraz wytwarzania niezbędnych witamin i substancji, biorących udział w regeneracji nabłonka jelita. Flora bakteryjna wpływa ponadto korzystnie na zlokalizowany w przewodzie pokarmowym układ odpornościowy GALT i zapobiega rozwojowi drobnoustrojów potencjalnie chorobotwórczych w przewodzie pokarmowym. Mikrobiom bierze także udział w usprawnianiu perystaltyki jelita czy hamowaniu stanu zapalnego w organizmie.

Dzięki obecności mikroflory, jelita bywają coraz częściej nazywane "drugim mózgiem". Bakterie wpływają na wytwarzanie w jelicie wielu neuroprzekaźników w tym np. serotoniny zwanej potocznie "hormonem szczęścia". Pojawiają się doniesienia z badań eksperymentalnych,
iż poprzez wszechstronne oddziaływanie na nerw błędny, łączący przewód pokarmowy z mózgiem, mikroflora może wpływać na wiele funkcji ośrodkowego układu nerwowego, w tym również na nastrój i samopoczucie. Wydaje się zatem, że wpływ mikroflory jelitowej człowieka na zdrowie jest nie do przecenienia.

 

Rozwój mikroflory jelitowej w organizmie

Tworzenie mikrobiomu rozpoczyna się zasadniczo w momencie porodu. Wówczas do jałowego dotychczas organizmu dziecka migrują drobnoustroje pochodzące z kanału rodnego matki, tworząc tzw. mikrobiotę pionierską. Bakterie, które jako pierwsze zasiedlą przewód pokarmowy malucha odgrywają kluczową rolę w dalszym kształtowaniu flory jelitowej. Prawidłowa, pierwsza kolonizacja zwiększa prawdopodobieństwo utworzenia zdrowego mikrobiomu jelitowego. Jest to niezwykle istotne dla zdrowia malucha, również w późniejszych latach życia, a nawet w dorosłym wieku. W myśl teorii "programowania mikrobiotycznego" jeśli tworzenie mikrobioty jelitowej w pierwszym etapie życia przebiegło prawidłowo, ryzyko rozwoju szeregu chorób cywilizacyjnych jest zdecydowanie niższe. Mikrobiom jelitowy wpływa bowiem na aktywację i dojrzewanie tkanki limfatycznej zlokalizowanej w jelicie. GALT (tkanka limfatyczna związana z błoną śluzową jelit) stanowi "serce" naszego układu odpornościowego. W jej obrębie zlokalizowanych jest ponad 70% wszystkich komórek odpornościowych ludzkiego organizmu. Aby podjęły one swoje zadania - czyli walkę z czynnikami zakaźnymi – konieczny jest odpowiedni trening immunologiczny. Komórki odpornościowe muszą się nauczyć, co jest bezpieczne dla naszego organizmu, a co powinno zostać wyeliminowane. Trening ten przeprowadza wspomniana mikrobiota pionierska. Jeśli pierwsza kolonizacja przewodu pokarmowego dziecka przebiegnie prawidłowo istnieje duże prawdopodobieństwo, że jelitowy układ odpornościowy dziecka zostanie właściwie zaktywowany.

Sprawnie działający układ odpornościowy oznacza nie tylko skuteczną walkę z chorobami infekcyjnymi, ale także niższe ryzyko nieprawidłowych reakcji immunologicznych, takich jak choroby alergiczne (błędna reakcja układu odpornościowego na czynniki nieszkodliwe, takie jak pokarm czy alergeny wziewne) oraz choroby autoimmunizacyjne (atak komórek odpornościowych na komórki własne organizmu). Zaburzenie procesu kształtowania mikroflory jelitowej może być więc jednym z czynników sprzyjających rozwojowi szeregu chorób. Do głównych przyczyn zaburzenia kształtowania mikrobiomu należy poród drogą cesarskiego cięcia. Pierwsze drobnoustroje, z którymi organizm dziecka ma kontakt pochodzą ze środowiska szpitalnego – z fartuchów i rąk personelu medycznego, inkubatorów, sprzętów medycznych. Opóźniona i nieprawidłowa kolonizacja przewodu pokarmowego nie sprzyja prawidłowemu rozwojowi mikrobioty jelitowej i może być w przyszłości czynnikiem sprzyjającym rozwojowi wielu chorób.

Prawidłowy układ mikroflory jelitowej człowieka jest więc niezwykle istotnym czynnikiem zapewniającym dobrą kondycję i zdrowie. Należy dążyć do tego, aby w sytuacjach sprzyjających zaburzeniu równowagi bakteryjnej w jelicie wspierać swój mikrobiom wysokiej jakości probiotykami.

AUTOR:
Dr n. biol. med. Patrycja Szachta

  • Stopień doktora nauk biologicznych uzyskała w trakcie studiów doktoranckich w Klinice Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Autorka licznych publikacji medycznych w czasopismach polskich i zagranicznych oraz rozdziałów w monografiach naukowych. Dyrektor ds. naukowych w Centrum Medycznym VitaImmun. Posiada wieloletnie praktyczne i teoretyczne doświadczenie z zakresu utajonych nadwrażliwości pokarmowych oraz zaburzeń mikroflory jelitowej.

  • Piśmiennictwo: 
    1. Jańczewska I., Domżalska Popadiuk I. Kolonizacja przewodu pokarmowego noworodków oraz wpływ czynników modyfikujących mikrobiotę jelitową na zachowanie zdrowia. Forum Zakażeń 2016; 7(6): 443–448.
    2. Cukrowska B. Mikrobiotyczna teoria rozwoju alergii – rola mikroflory jelitowej w aktywacji procesów przeciwalergicznych. Postępy neonatologii 2008; 1(12). 
    3. Szajewska H. Probiotyki w gastroenterologii – aktualny stan wiedzy (2015). Gastroenterologia Kliniczna 2015; 7, 1, 20–26.
    4. Bermúdez-Humarán LG1, Salinas E2, Ortiz GG3, Ramirez-Jirano LJ4, Morales JA5, Bitzer-Quintero OK.: From Probiotics to Psychobiotics: Live Beneficial Bacteria Which Act on the Brain-Gut Axis. Nutrients. 2019 Apr 20;11(4). pii: E890. doi: 10.3390/nu11040890.
    5. Belkaid Y., Harrison OJ.: Homeostatic Immunity and the Microbiota. Immunity. 2017 Apr 18;46(4):562-576. doi: 10.1016/j.immuni.2017.04.008.

LAK/029/06-2019

KOMUNIKAT OD PRODUCENTA

Szczepy Lactobacillus rhamnosus obecne w produkcie leczniczym Lakcid Forte, podobnie jak inne bakterie kwasu mlekowego kolonizują śluzówkę jelit i normalizują skład mikroflory przewodu pokarmowego zwłaszcza po jego wyjałowieniu w wyniku stosowania antybiotykoterapii.
Nie należy przypisywać produktowi Lakcid Forte działań oraz zastosowań innych niż wskazane w punktach 4.1 oraz 5.1 Charakterystyki Produktu Leczniczego.
Produkt Lakcid Forte wskazany jest do stosowania:

  • W leczeniu wspomagającym w czasie i po antybiotykoterapii
  • W leczeniu poantybiotykowego zapalenia jelit ze szczególnym uwzględnieniem leczenia wspomagającego rzekomobłoniastego zapalenia okrężnicy oraz leczenia nawracającego rzekomobłoniastego zapalenia okrężnicy
  • W zapobieganiu biegunce podróżnych

Zdrowe jelita:

Jak dbać o mikroflorę?
Mikrobiota jelitowa, zwana również florą lub mikroflorą jelitową jest niezbędna dla prawi...
Dieta a stan mikroflory jelitowej
O znaczeniu mikrobioty jelitowej w zachowaniu zdrowia i dobrej kondycji powiedziano w ostatnich...
Czy istnieje lek na uszkodzoną mikroflorę jelitową
Mikrobiota jelitowa - zwana potocznie również mikroflorą - tworzona jest przez niemal 2 kilo...