wizualizacja jelita

Podstawowe zalecenia niefarmakologiczne dla osób z zespołem jelita drażliwego - poradnik

Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.

Notorycznie odczuwasz kurczowy ból brzucha, a do tego pojawiły się u Ciebie biegunki lub zaparcia? To może być zespół jelita drażliwego. Dieta ma niebagatelny wpływ na przebieg choroby. W poniższym artykule omawiamy najważniejsze aspekty domowego leczenia, wymieniamy produkty zakazane, a raczej niewskazane. Dowiesz się także, czy musisz rezygnować z kawy i wiele, wiele więcej przydatnych informacji.

 

Czym jest zespół jelita drażliwego?

Zespół jelita drażliwego – znany też jako IBS, od angielskich słów „irritable bowel disease” – to przypadłość dotykająca układ pokarmowy, a dokładniej jelito cienkie i grube. Charakteryzuje się bólem brzucha, który uznawany jest za podstawowy objaw. U niektórych obecny jest ciągle, u innych okresowo i co ważne, prawie nigdy nie wybudza ze snu. Drugim sztandarowym symptomem jest zmiana rytmu wypróżnień. Mogą pojawić się zaparcia, biegunki albo na przemian jedno i drugie. Dodatkowo czasami występują nudności, wymioty, zgaga, wzdęcia brzucha albo domieszka śluzu w kale. Poza dolegliwościami typowo z układu pokarmowego niekiedy pojawia się też ból głowy, częstomocz, zaburzenia miesiączkowania. U 70-90% osób obserwuje się ponadto zaburzenia psychiczne1, takie jak zaburzenia osobowości, nastroju, lęk czy stany depresyjne.
IBS częściej diagnozuje się u kobiet niż u mężczyzn, choć nie wiadomo, czy są one bardziej podatne na chorobę, czy zwyczajnie częściej udają się do lekarza.

Rozpoznanie zespołu jelita drażliwego stawia lekarz i pod jego okiem powinny być prowadzone wszystkie działania związane z terapią schorzenia.

Jak uspokoić jelito drażliwe?

Nie ustalono konkretnych i jednoznacznych przyczyn IBS, tym samym trudno o w pełni skuteczny sposób radzenia sobie z problemem.
Wiadomo natomiast, że choroba z pewnością nie jest wynikiem żadnych widocznych gołym okiem (w kolonoskopii) zmian w jelitach. Podejrzewa się, że pewien wpływ na jej rozwój może mieć m.in. zaburzenie składu mikrobioty jelitowej albo przebycie zakażenia przewodu pokarmowego (wirusowego, bakteryjnego lub pasożytniczego), szczególnie u kobiet, zwłaszcza przyjmujących wcześniej antybiotyki i z lękiem lub depresją obecnie bądź w przeszłości.
Jak leczyć zespół jelita drażliwego? U wielu chorych podstawą okazuje się leczenie domowe, czyli zbilansowana dieta, regularna dawka umiarkowanego ruchu i holistyczne podejście do problemu, które obejmuje pielęgnację nie tylko ciała, ale i psychiki. Jeśli to nie pomaga, konieczne będzie wdrożenie leczenia farmakologicznego przez lekarza.

Jadłospis przy zespole jelita drażliwego:

  • Dieta jest podstawą domowego leczenia IBS.
  • Jadłospis powinien być lekkostrawny i pozbawiony produktów, które mogą nasilać objawy;
  • można zastosować dietę LOW FODMAP (skrót od: fermentable oligo-, di-, monosaccharides and polyols). Dieta LOW FODMAP oznacza wyeliminowanie/ograniczenie fermentujących węglowodanów, które mogą potęgować objawy IBS. FODMAP występują m.in. w cukrze stołowym, w miodzie oraz owocach, mleku krowim czy słodzikach spożywczych.
  • Co jeść przy zespole jelita drażliwego?
    • Produkty bogate w błonnik rozpuszczalny – płatki jęczmienne, kasza jęczmienna, marchew, pietruszka, jabłko, siemię lniane, orzechy2.
    • Jaki chleb jeść przy zespole jelita drażliwego? Najlepsze, bo ubogie w FODMAP będzie pieczywo ciemne na zakwasie albo z mąki orkiszowej.
  • Czego nie jeść przy zespole jelita drażliwego?
    • Produktów bogatych w błonnik nierozpuszczalny – może nasilać ból brzucha i wzdęcia – np. otrąb pszennych, zielonego groszku, czarnej porzeczki, skórek owoców i warzyw, kaszy jaglanej, brązowego ryżu3.
    • Pokarmów wzdymających – np. fasoli, kapusty, kalafiora, brukselki4.
    • Produktów łatwo ulegających fermentacji w jelitach – np. cukru stołowego.
    • Pieczywa pszennego.
  • Eliminacja napojów gazowanych (zwiększają produkcję gazów).
  • Zaleca się unikać picia kawy i alkoholu.
  • Wprowadzenie częstych, ale małych posiłków.
  • Spożywanie ok. 2-3 litrów płynów dziennie.
  • Wdrożenie diety bezglutenowej, o ile IBS towarzyszy nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (u mniej niż ≤30% chorych na IBS5).

 

Aktywność fizyczna

W minimalizowaniu objawów IBS może pomóc regularna aktywność fizyczna, która pobudzi motorykę jelit i będzie wspierać prawidłową pracę narządu.
Pacjenci mogą zacząć od systematycznych spacerów, a następnie stopniowo poszerzać swoją aktywność, np. o lekki jogging lub pływanie. Świetnie sprawdzą się też ćwiczenia relaksacyjne, np. joga czy ćwiczenia oddychania, gdyż pomogą w rozluźnieniu mięśni.
Intensywny wysiłek fizyczny, taki jak długie bieganie, ciężki trening siłowy czy sporty walki, nie jest zalecany.

 

Praca z emocjami

Aby leczyć IBS, trzeba zadbać o współpracę psychiki z ciałem. Problemy w psychice, np. nerwica, czy depresja mogą powodować nasilenie problemów z zespołem jelita drażliwego.
Pracę z emocjami można rozpocząć od domowego zacisza, każdego dnia znajdując chwilę dla siebie i swoich myśli. Należy ograniczyć stresowe sytuacje i nie wystawiać się na bodźce, które powodują zwiększenie objawów. Osoby zmagające się z trudnymi doświadczeniami lub czujący taką potrzebę, powinni skonsultować się z psychologiem, psychoterapeutą albo psychiatrą.

 

Terapia zespołu jelita drażliwego

Leczenie zespołu jelita drażliwego jest głównie objawowe i polega na redukowaniu czynników zaostrzających chorobę. Osoby zmagające się z przewlekłymi biegunkami, bólami i skurczami brzucha związanymi z IBS mogą sięgnąć po probiotyki. Produkty z wybranymi szczepami bakterii (np. Saccharomyces boulardii) mogą pomóc w minimalizowaniu nieprzyjemnych objawów zespołu jelita drażliwego.

W niektórych przypadkach lekarz zaleca włączenie farmakoterapii. Rodzaj przepisanych leków zależy od dolegliwości, które dominują u danego pacjenta.

AUTOR:
Lekarz Irena M. Wojtowicz


Piśmiennictwo: 

  1. Janczura P., Jak ćwiczyć przy zespole jelita drażliwego (IBS)?, https://anna-regula.pl/jak-cwiczyc-przy-zespole-jelita-drazliwego-ibs/,(dostęp online: 16.11.2022).

  2. Jakie są najlepsze źródła błonnika pokarmowego, Gastroenterologia Praktyczna, https://gastroenterologia-praktyczna.pl/a5330/Jakie-sa-najlepsze-zrodla-blonnika-pokarmowego.html/m337 (dostęp online: 16.11.2022).

  3. Skrzydło-Radomańska B., Szczepanek M., Bartnik W., Zespół jelita drażliwego, Medycyna Praktyczna dla Lekarzy,10.08.2022.

LAK/030/06-2019

KOMUNIKAT OD PRODUCENTA

Szczepy Lactobacillus rhamnosus obecne w produkcie leczniczym Lakcid Forte, podobnie jak inne bakterie kwasu mlekowego kolonizują śluzówkę jelit i normalizują skład mikroflory przewodu pokarmowego zwłaszcza po jego wyjałowieniu w wyniku stosowania antybiotykoterapii.
Nie należy przypisywać produktowi Lakcid Forte działań oraz zastosowań innych niż wskazane w punktach 4.1 oraz 5.1 Charakterystyki Produktu Leczniczego.
Produkt Lakcid Forte wskazany jest do stosowania:

  • W leczeniu wspomagającym w czasie i po antybiotykoterapii
  • W leczeniu poantybiotykowego zapalenia jelit ze szczególnym uwzględnieniem leczenia wspomagającego rzekomobłoniastego zapalenia okrężnicy oraz leczenia nawracającego rzekomobłoniastego zapalenia okrężnicy
  • W zapobieganiu biegunce podróżnych

Zdrowe jelita:

Jak stan mikrobioty jelitowej wpływa na jakość życia człowieka?
W naszym jelicie toczy się bogate "życie wewnętrzne". W przewodzie pokarmowym każdego z nas...
Dieta a stan mikroflory jelitowej
O znaczeniu mikrobioty jelitowej w zachowaniu zdrowia i dobrej kondycji powiedziano w ostatnich...
Czy istnieje lek na uszkodzoną mikroflorę jelitową
Mikrobiota jelitowa - zwana potocznie również mikroflorą - tworzona jest przez niemal 2 kilo...