dzieci trzymające warzywa

Rozwój dobroczynnych bakterii u dzieci – jak go wspomóc?

W odpowiedzi na rosnącą świadomość znaczenia mikrobioty jelitowej dla zdrowia człowieka oraz związane z tym pytania zadawane nam przez konsumentów przedstawiamy cykl artykułów napisanych przez dr n. biol. med. Patrycję Szachtę - Dyrektor ds. naukowych Centrum Medycznego Vitaimmun w Poznaniu. Artykuły przedstawiają aktualny stan wiedzy dotyczący fizjologicznej roli mikrobioty przewodu pokarmowego, jak również czynników, które mogą wpływać korzystnie lub nie - na jej skład i funkcję.
Treść artykułów ma charakter popularnonaukowy i nie odnosi się do działania leczniczego produktu Lakcid Forte opisanego w jego Charakterystyce.

Ciało człowieka nie jest sterylne. W wielu miejscach zasiedlają je, niewidoczne gołym okiem, różnorodne drobnoustroje, które określamy mianem mikrobiomu. Wyróżniamy specyficzną mikroflorę skóry, jamy ustnej, górnych dróg oddechowych i układu moczowo-płciowego, jednak to w jelitach znajduje się największe siedlisko „dobrych” bakterii.
Z roku na rok coraz więcej mówi się o wpływie mikroflory na zdrowie i samopoczucie. Dobroczynne bakterie odpowiadają nie tylko za sprawne trawienie, ale – jak pokazują liczne badania – również za rozwój odporności. Dlatego właśnie tak istotne jest dbanie o dobry skład flory w jelitach. Jak bakterie wpływają na nasze dzieci i jak wspomóc rozwój tych korzystnie działających? Sprawdzamy.

 

Czym jest mikroflora bakteryjna?

Skład mikrobiomu różni się w zależności od okolicy ciała, ale także wieku. Nieco inne drobnoustroje zasiedlają wcześniaka i osobę w wieku podeszłym. Z wiekiem mikroflora wykształca się, przypominając tę u dorosłego człowieka. Kolonizacja organizmu bakteriami komensalnymi (nie wywołującymi szkody) rozpoczyna się w momencie porodu podczas kontaktu dziecka z drogami rodnymi matki. Już w kilka godzin po urodzeniu w jelitach dziecka pojawiają się pierwsze szczepy bakterii, które tworzą tzw. mikroflorę autochtoniczną – specyficzną dla danej osoby i towarzyszącą jej przez resztę życia. Tworzenie mikrobiomu skóry dziecka urodzonego za pomocą cięcia cesarskiego zachodzi wolniej niż urodzonego naturalnie. Modne obecnie kangurowanie po porodzie sprzyja przechodzeniu „dobrych” bakterii ze skóry rodzica na noworodka. Kolejnym etapem jest karmienie. Mleko matki zawiera ponad 900 różnych oligosacharydów - naturalnych prebiotyków, czyli szczególnych wielocukrów, które nie ulegają wchłonięciu w przewodzie pokarmowym i wspierają namnażanie korzystnej mikroflory jelitowej. Dodatkowo kontakt skóry matki i dziecka podczas karmienia przedłuża niejako poporodowe kangurowanie. Skupiając się na jelitach, wykazano, że pewien zestaw bakterii występuje u nas niezmiennie, niezależnie od wieku. I tak jelita większości osób zasiedlają tzw. bakterie probiotyczne czyli gównie bifidobakterie oraz bakterie wytwarzające kwas mlekowy (Lactobacillus). Ich obecność przynosi wiele korzyści:

  • ochrona przed bakteriami patogennymi - drobnoustroje komensalne konkurują o miejsce i pokarm z chorobotwórczymi; opóźniona kolonizacja „dobrymi” bakteriami sprzyja więc zasiedlaniu organizmu niewłaściwymi tj. wywołującymi stan zapalny i nieprzyjemne dolegliwości np. biegunkę, bóle brzucha, utratę apetytu, drażliwość u dzieci,
  • rozwój odporności – bytujące w jelitach bakterie uczą niedojrzały układ odpornościowy dziecka odróżniania bakterii komensalnych od patogennych i odpowiedniego reagowania na te drugie. Z tego względu układu pokarmowego nie należy traktować jedynie jako miejsca trawienia, ale także jako istotnego elementu naszego systemu odpornościowego (wg. badaczy nawet 70% komórek układu odpornościowego znajduje się w jelitach),
  • zapobieganie chorobom alergicznym – od dawna wiadomo, że zbyt sterylne warunki życia sprzyjają rozwojowi chorób alergicznych. Wczesne zasiedlanie jelit „bakteriami dobroczynnymi” zmniejsza ryzyko rozwoju alergii w późniejszych latach życia,
  • wspomaganie fermentacji niepodlegających strawieniu resztek pokarmowych,
  • udział w syntezie biotyny, soli kwasu foliowego i witaminy K (odpowiadającej m.in. za prawidłowe krzepnięcie krwi),
  • poprawa motoryki (ruchów perystaltycznych) jelit i wspomaganie ich aktywności enzymatycznej,
  • wspomaganie regeneracji nabłonka jelitowego,
  • wczesna i właściwa kolonizacja jelit zmniejsza ryzyko wystąpienia martwiczego zapalenia jelit (NEC) u noworodków – stanu zagrożenia życia.

 

Jak dbać o dobre bakterie u dziecka?

Istnieją czynniki, które zaburzają proporcje bakterii w jelitach lub prowadzą do zniszczenia tych „dobrych”. Najpowszechniejszym powodem jest antybiotykoterapia. Zdecydowana większość stosowanych antybiotyków jest szerokospektralna, oznacza to, że działa zabójczo na wiele rodzajów bakterii. Mając na uwadze efektywność terapii, jest to bardzo korzystne, ponieważ zwykle ciężko jest określić, jaki dokładnie rodzaj drobnoustroju spowodował np. zapalenie płuc – mógł to być Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Mycoplasma pneumoniae lub jeszcze inny, rzadszy patogen. Antybiotyk, który zadziała na wszystkie te bakterie, spowoduje wyleczenie zapalenia płuc, niestety zabije też znaczną część komensalnych bakterii jelitowych. Kolejnym czynnikiem zaburzającym skład mikroflory jelitowej jest podróż ze zmianą strefy klimatycznej, zwłaszcza do krajów o niższym standardzie sanitarno-higienicznym. Spożycie pokarmu lub wody pitnej skażonej drobnoustrojami, albo nawet po prostu egzotycznych dla nas posiłków prowadzi do wystąpienia tzw. biegunki podróżnych.

Dbanie o prawidłowy skład mikroflory jelitowej, zwłaszcza u dzieci, jest niezwykle istotne. Wpływamy bowiem na wiele czynników, w tym kształtowanie odporności na całe pozostałe życie. Robimy to, przede wszystkim stosując zbilansowaną dietę, bogatą w warzywa i owoce.

W odbudowie mikroflory jelitowej:

  1. po podróży,
  2. po wystąpieniu biegunki podróżnych,
  3. zapobiegawczo w czasie wyjazdu,
  4. podczas zażywania antybiotyku i 2-3 tygodnie po skończeniu kuracji,
  5. w czasie leczenia poantybiotykowego zapalenia jelit ze szczególnym uwzględnieniem leczenia wspomagającego rzekomobłoniastego zapalenia okrężnicy,

często sprawdzają się produkty fermentowane takie jak kiszona kapusta i ogórki, kefir, maślanka oraz jogurty i mleka acidofilne. Jednak w celu szybszej regeneracji zaburzonego mikrobiomu, zaleca się również spożywanie probiotyków. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) probiotyki to żywe organizmy, które podawane w odpowiednich ilościach

wykazują korzystne działanie zdrowotne. Zaliczają się do nich bakterie rodzaju Lactobacillus (np. L. rhamnosus , L. acidophilus, L. casei, L. reuteri), Bifidobacterium (B. animalis, B. breve) oraz co ciekawe, także grzyby - drożdżaki Saccharomyces boulardii. Dobrze, jeśli preparat oprócz probiotyku zawiera dodatkowo prebiotyk (czyli jest tzw. synbiotykiem) stymulujący wzrost dobroczynnych bakterii. Najlepiej poznane i najpowszechniej stosowane prebiotyki to fruktooligosacharydy: inulina i oligofruktoza.

 

AUTOR:
Lek. Med. Irena Wojtowicz

 

Piśmiennictwo: 

  1. Bigoś M., Jak zwiększyć odporność swojego dziecka, Kraków 2019.
  2. Ptak W., Podstawy immunologii, Kraków 2000.
  3. Fuhrman J., Super odporność : jak z posiłków czerpać zdrowie, Białystok 2017.
  4. Kawalec W., Pediatria. 2, Warszawa 2017.

LAK/030/06-2019

KOMUNIKAT OD PRODUCENTA

Szczepy Lactobacillus rhamnosus obecne w produkcie leczniczym Lakcid Forte, podobnie jak inne bakterie kwasu mlekowego kolonizują śluzówkę jelit i normalizują skład mikroflory przewodu pokarmowego zwłaszcza po jego wyjałowieniu w wyniku stosowania antybiotykoterapii.
Nie należy przypisywać produktowi Lakcid Forte działań oraz zastosowań innych niż wskazane w punktach 4.1 oraz 5.1 Charakterystyki Produktu Leczniczego.
Produkt Lakcid Forte wskazany jest do stosowania:

  • W leczeniu wspomagającym w czasie i po antybiotykoterapii
  • W leczeniu poantybiotykowego zapalenia jelit ze szczególnym uwzględnieniem leczenia wspomagającego rzekomobłoniastego zapalenia okrężnicy oraz leczenia nawracającego rzekomobłoniastego zapalenia okrężnicy
  • W zapobieganiu biegunce podróżnych

Zdrowe jelita:

Jak stan mikrobioty jelitowej wpływa na jakość życia człowieka?
W naszym jelicie toczy się bogate "życie wewnętrzne". W przewodzie pokarmowym każdego z nas...
Dieta a stan mikroflory jelitowej
O znaczeniu mikrobioty jelitowej w zachowaniu zdrowia i dobrej kondycji powiedziano w ostatnich...
Czy istnieje lek na uszkodzoną mikroflorę jelitową
Mikrobiota jelitowa - zwana potocznie również mikroflorą - tworzona jest przez niemal 2 kilo...